THIỀN ĐẠO VÀ CHIẾN TRANHLê Tấn Tài
Chiến tranh là tình hình xung đột giữa hai hoặc nhiều quốc gia hoặc các nhóm, với mục tiêu sử dụng vũ lực để giải quyết các mục tiêu chính trị, kinh tế hoặc xã hội. Trong chiến tranh, xuất hiện nhiều hành vi tàn ác như tra tấn, hãm hiếp, giết người một cách không lý do và vi phạm quyền con người. Sự độc ác của chiến tranh là một vấn đề vô cùng nghiêm trọng và phức tạp, mang theo những hậu quả không thể khắc phục được về cả mặt tinh thần và thể chất. Những tổn thất của chiến tranh không chỉ dừng lại ở việc mất mát về người và tài sản, mà còn lan rộng đến đau khổ tinh thần. Đáng chú ý, chiến tranh cũng có thể dẫn đến sự hủy diệt của một cộng đồng và văn hóa, để lại những vết thương khó lành và những hậu quả kéo dài đối với thế hệ tương lai. Người dân thường phải chịu đựng những mất mát không thể thay thế, bao gồm người thân, bạn bè và cộng đồng. Chiến tranh tạo ra những tác động tâm lý sâu sắc đối với con người, gieo rắc lo lắng, căng thẳng và sợ hãi không chỉ trong thời gian xảy ra, mà còn kéo dài sau đó. Những nỗi đau khổ ảnh hưởng đến nhiều thế hệ tiếp theo. Sức ép tinh thần và tâm lý trong chiến tranh có thể khiến người ta kiệt sức, suy giảm tinh thần và thường mắc các tình trạng như trầm cảm, mất hứng thú và niềm tin vào tương lai. Họ cảm thấy thất vọng, lòng trung thành bị mất mát và niềm tin vào con người giảm sút, tạo ra những vết thương tinh thần kéo dài. Lo lắng và nỗi sợ hãi về an toàn của bản thân và gia đình trở nên phổ biến, đặc biệt khi phải đối mặt với nguy cơ mất mát và thất bại. Những người trải qua chiến tranh dễ bị mắc chứng Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD), một tình trạng tâm lý gây ra những cơn hoảng loạn và ý nghĩ tự tử, không chỉ kết thúc khi chiến tranh chấm dứt, mà còn tiếp tục gây ra cảm giác bất an, kinh hoàng và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của họ trong suốt cuộc đời. Tất cả những tác động này tạo ra một trạng thái tinh thần không ổn định và căng thẳng trong xã hội, đồng thời làm hạn chế khả năng phục hồi của cộng đồng sau chiến tranh. Hỗ trợ tinh thần và tâm lý, cùng với việc tái thiết xã hội và hỗ trợ tài chính, là quan trọng để giúp người dân vượt qua những hậu quả tâm lý của chiến tranh và bắt đầu hành trình hồi phục của mình. Thiền đạo, với các phương pháp thiền tập và tri thức hành thiền, có thể hỗ trợ đáng kể cho tâm lý của người dân trong những tình huống chiến tranh. Có một số cách mà thiền có thể giúp đỡ tinh thần người dân: - Giúp giảm căng thẳng và stress bằng cách tập trung vào hơi thở và tạo ra trạng thái tĩnh lặng. Điều này giúp làm dịu tâm trí và giảm áp lực tâm lý. - Dạy tập trung vào khoảnh khắc hiện tại, giúp quên đi lo lắng về tương lai hoặc hối hận về quá khứ. - Hỗ trợ quá trình hồi phục, giúp kiểm soát các cảm xúc phức tạp và trầm cảm (trauma) do chiến tranh. - Làm dịu những đau buồn và luyến tiếc, giúp chấp nhận và thư giãn trong lòng. - Tạo ra tinh thần lạc quan và lòng bình yên, thậm chí trong những điều kiện khó khăn nhất. Thiền đạo thường kết hợp với triết lý hòa bình, giúp mọi người hình thành lòng từ bi và lòng khoan dung, tạo ra sự kết nối tâm hồn với cộng đồng, hòa mình với xã hội và thế giới xung quanh. Trong bối cảnh chiến tranh và hậu quả tâm lý của nó, thiền đạo không chỉ là một phương pháp thiền tập, mà còn là một triết lý sống, giúp mọi người tìm kiếm niềm vui và ý nghĩa trong cuộc sống và đối diện với những thách thức một cách bền vững. Hiện nay, trong tình hình chiến tranh ở Ukraine, các binh sĩ Ukraine đã được huấn luyện để “tìm thấy sự bình yên trong tâm hồn” và thực hành thiền định trong bối cảnh xung đột chiến tranh chưa biết đến bao giờ chấm dứt. Andrey Andreykiv, một chỉ huy quân sự Ukraine tham gia huấn luyện các binh sĩ cho biết: “Thiền cũng là rèn luyện. Nó giúp chúng ta bình tĩnh khi đối phó với những thách thức và cả cơ hội mà chúng ta đối mặt trong những tình huống khác nhau. Chúng tôi cho rằng trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, người lính cần tập trung cao độ, không sợ hãi, và giữ bình tĩnh.” Mặt khác, Sergey Washin Tsarenko, một Thiền sư người Ukraine, đã tận dụng phương pháp Thiền theo Thiền phái Tào Động để giúp xoa dịu và chữa lành tâm bệnh, tìm kiếm bình an trong tâm trí, và tạo ra một cộng đồng hỗ trợ đầy lòng từ bi, nơi mà những người dân có thể chia sẻ nỗi lo và tìm kiếm niềm vui trong cuộc sống ngay cả trong cuộc chiến tàn khốc. Ông đã sáng lập Thiền đường dưới hầm lẫn trên mạng, nhằm hướng dẫn người trên khắp thế giới thực hành Thiền. Khi chiến tranh bắt đầu, nhiều người Ukraine đã trải qua cảm giác sợ hãi, đau buồn, giận dữ và bất an về tương lai. Trong những tuần đầu tiên của cuộc chiến, sự mất mát cảm xúc là điều mạnh mẽ nhất, khiến nhiều người không tin rằng những gì đang xảy ra là sự thật. Dần dần, họ nhận ra rằng cuộc sống vẫn phải tiếp tục và họ cần tiếp tục sinh hoạt thường ngày của mình. Trong hoàn cảnh này, Thiền sư Sergey Washin Tsarenko đã thúc đẩy việc thực hành Thiền như một cách để giữ cho tâm hồn minh mẫn và bình yên. Ông đã tổ chức các buổi Thiền Vì Hòa Bình trực tuyến qua Zoom và tham gia các hoạt động thiện nguyện khác. Theo ông, trong bất kỳ hoàn cảnh nào, việc tiếp tục làm “công việc của bạn” là quan trọng. Ngay cả khi tham gia tuyến đầu chiến trận, nướng bánh mì hay hướng dẫn người khác tập thiền, mọi đóng góp đều quan trọng và có giá trị. Trong quá trình này, Thiền đã giúp họ học cách đối diện với sự không chắc chắn và lo lắng hàng ngày. Cuộc sống có thể thường xuyên thay đổi, nhưng nó luôn luôn đáng để sống một cách trọn vẹn. Tuy cuộc sống thay đổi liên tục, nhưng lời giáo huấn của Thiền về “tâm không biết” đã giúp người tập thiền tập trung vào việc làm hàng ngày và nghiêm nhặt giữ trạng thái "không biết". "Tâm không biết" hay "tâm không" trong thiền, được biết đến là "beginner's mind" (tâm hồn người mới bắt đầu), là một khái niệm quan trọng. Nó đề cập đến việc tiếp cận cuộc sống với tinh thần mở lòng, tươi mới, không đầy ấp với các định kiến, đánh giá, hoặc suy luận trước. "Tâm không" là trạng thái tinh thần mà người ta đạt được khi họ tập trung hoàn toàn vào hiện tại, không bị lạc hướng bởi những suy tưởng về quá khứ hoặc lo lắng về tương lai. Trong trạng thái này, người trải qua trạng thái "tâm không" không phê phán hay so sánh với bất kỳ thời điểm nào khác. Thay vào đó, họ tập trung vào trải nghiệm và cảm nhận của hiện tại một cách tinh tế, tập trung sự chú ý vào các hoạt động, cảm xúc, và môi trường xung quanh mình một cách chân thành và không đánh giá trước. Trạng thái "tâm không" thường được coi là một trạng thái tinh thần mang lại sự bình yên, hạnh phúc, giúp người ta trải qua cuộc sống một cách đầy ý nghĩa và thấu hiểu sâu sắc về bản chất của sự tồn tại. Bằng cách này, "tâm không" giúp giảm bớt lo lắng, căng thẳng, và sự hoang mang, đồng thời tăng cường khả năng chấp nhận và hài lòng với hiện thực. Người tập thiền học cách tránh các đánh giá tiêu cực về bản thân và người khác, giúp họ trở nên nhạy bén hơn với các trải nghiệm mới và tăng cường sự hiểu biết và lòng từ bi trong cuộc sống hàng ngày. "Tâm không" đóng vai trò quan trọng trong thiền định, cũng như là một cách tiếp cận cuộc sống mà nhiều người học hỏi để tăng cường sự hạnh phúc và lòng bình yên. Xem thêm bài "Giết ta bằng cái ưu sầu" của Dale Carnegie Giết ta bằng cái ưu sầu |