HỒ TRƯỜNG
Nguyễn Bá Trác


Đại trượng phu
Không ưa hề xẻ gan , bẻ cật
Phủ cương thường
Hà tất tiêu dao.

Công chưa thành
danh chẳng đạt
Tuổi trẻ bao lăm mà đầu bạc
Trăm năm thân thế bóng tà dương.

Vỗ gươm mà hét ,
nghiêng bầu mà hỏi
Trời đất mang mang
Ai người tri kỷ ?
Lại đây cùng ta
cạn một hồ trường !

Hồ trường , hồ trường
Ta biết rót về đâu ?

Rót về Bắc phương
Ngọn Bắc phong vi vút
cát chảy đá tuôn!

Rót về Nam phương
Miền Nam nghìn dặm thẳm...
Non nước , một màu sương

Rót về Đông phương
Nước biển Đông chảy xiết
sinh cuồng loạn

Rót về Tây phương
Mưa Tây sơn từng trận
chứa chan !

Có người quá chén
như điên như cuồng

Nào ai tỉnh ?
Nào ai say ?
Chí ta , ta biết
Lòng ta , ta hay
Nam nhi sự nghiệp ư hồ thỉ
Hà tất thành sầu đối cỏ cây.
* Trong văn học VN đầu thế kỷ hai mươi có một bài thơ đăng trên Nam Phong tạp chí và ngay lập tức nổi tiếng trong giới chí sĩ lúc bấy giờ. Đó là bài Hồ trường của Nguyễn Bá Trác . Cụ Nguyễn Bá Trác sinh tại Quảng Nam năm 1881 và là du học sinh trong phong trào Đông Du thời Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh. Cụ Trác đi Nhật rồi lưu vong qua Trung Hoa. Năm 1914 trở về Việt Nam làm báo, viết văn và đến năm 1945 thì bị Việt Minh xử bắn tại Quy Nhơn. Thế nhưng, kể cả các nhà nghiên cứu, ai cũng lầm rằng bài thơ trên do Nguyễn Bá Trác sáng tác. Cho đến năm 1998 trên báo Tuổi Trẻ chủ nhật có đăng một bài của Đông Trình dẫn lời Nguyễn Văn Xuân cho biết bài Hồ Trường do Nguyễn Bá Trác dịch lại từ một ca khúc của Trung Quốc. Tuy nhiên, về mặt văn bản học, do vì xuất xứ phức tạp của bài thơ (thực ra là lời ca) Hồ Trường, nên các bản đang lưu hành tại VN xưa nay có nhiều điểm khác biệt nhau.