Wabi-Sabi (侘 寂) là một thuật ngữ Nhật Bản có thể hiểu là sự chấp nhận tính phù du (transience) và sự không hoàn hảo. Đây là một phong cách sống giúp chúng ta cảm nhận và trân trọng vẻ đẹp của những thứ không hoàn hão, không vĩnh viễn, không trọn vẹn và từ những thứ khiếm khuyết nầy, một thứ tưởng chừng vô dụng, xấu xí lại có vẻ đẹp tiềm ẩn đến bất ngờ.


Không hoàn hão


Triết lý Wabi-Sabi

Triết lý Wabi-Sabi cho rằng trên đời chẳng có thứ gì là hoàn hảo hay tồn tại vĩnh viễn, một chiếc bình vỡ cũng có vẻ đẹp riêng, một nếp nhăn cũng là cả câu chuyện, nên đừng cố tìm tới sự hoàn mỹ vì nó không tồn tại. Vì thế, chúng ta phải tìm hạnh phúc, sự tươi đẹp trong những thứ đen đủi, không tốt của bản thân, dành cho mình thời gian để biết trân trọng, nâng niu những vẻ đẹp sinh ra từ bất hạnh này, tôn trọng bản thân và tôn trọng những gì mình có. Hãy nhớ rằng kết quả của hạnh phúc chính là vẻ đẹp của sự hạnh phúc chứ không phải khiếm khuyết trên cơ thể. Theo Leonard Koren, Wabi-Sabi là vẻ đẹp của 3 yếu tố: không hoàn thiện, không vĩnh viễn và không hoàn tất. Nó hướng chúng ta tới suy nghĩ rằng chẳng có gì hoàn thiện 100%, chẳng có gì tồn tại mãi mãi và quan trọng nhất là chẳng có thứ gì hoàn hảo. Ông viết: "Hãy quên đi những thứ hoàn mỹ mà bạn vẫn thường mơ tưởng, một chiếc bình đẹp nhất cũng có vết nứt, vết nứt có thể đưa ánh sáng lọt vào. Quan điểm của Wabi-Sabi không ép bạn phải chấp nhận hay sống chung với những thứ không hoàn thiện, Wabi-Sabi nói về những thứ không hoàn thiện vì nó là sự thật, nó luôn ở đó và bạn hãy tập làm quen dần với nó đi".
Nếu chúng ta nhìn và chấp nhận mọi thứ không hoàn thiện, chúng ta sẽ nhẹ nhàng hơn rất nhiều và có cái nhìn rất khác về cuộc sống. Wabi-Sabi thuận theo tự nhiên. Giá trị của Wabi-Sabi là sự mộc mạc, sang trọng, yên tĩnh và vẻ đẹp tinh tế - vẻ đẹp của những điều không hoàn hảo. Điều này đã truyền cảm hứng cho các nghệ sĩ Nhật trong nhiều thế kỷ và các nghệ sĩ tiếp tục được truyền cảm hứng bởi những giá trị này cho đến ngày nay.


Sự bất toàn


Nghệ thuật Wabi-Sabi

Đặc điểm của thẩm mỹ Wabi-Sabi bao gồm tính bất đối xứng (asymmetry), tính xù xì (roughness), sự đơn giản (simplicity), sự cần kiệm (economy), sự khắc khổ (austerity), sự khiêm nhường (modesty), sự gần gũi (intimacy), và sự am tường tính nguyên vẹn đơn sơ của các đối tượng và quy trình tự nhiên. Wabi Sabi là vẻ đẹp của những thứ bất toàn, vô thường và chưa trọn vẹn, vẻ đẹp của những thứ khiêm tốn, nhún nhường. Ngày nay WabiSabi trở thành một phong cách thiết kế độc đáo ứng dụng trong kiến trúc, trang trí nội thất, điêu khắc, hội họa,...và thường được kết hợp với các phong cách khác như Scandinavian (Bắc Âu), Rustic (Đồng quê), Zen (Thiền), Minimalism (Tối giản). Wabi-Sabi còn trở thành nguồn cảm hứng lớn cho thời trang. Một trong những nhà thiết kế thời trang tiên phong tập trung vào phong cách Wabi-Sabi, Saran Yen đã thử nghiệm nhiều cách nhuộm vải coton hoàn toàn từ các nguyên liệu tự nhiên, và ông đặc biệt thành công với cà phê và men.
Biểu hiện thiết kế Wabi- Sabi được phân tích ở một số khía cạnh như sau:


Kiến trúc


- Chất liệu chính để sử dụng là chất liệu hữu cơ tự nhiên, gần như loại bỏ các công đoạn gia công làm sạch, đánh bóng, bao gồm: gỗ mộc, kim loại thô, thổ cẩm, đá, đất sét – những chất liệu chuyển tải trọn vẹn và ấn tượng nhất là dấu ấn thoái hóa bởi thời gian.


Trang trí nội thất


- Giữ y kiểu dáng nguyên thủy tự nhiên của sản phẩm, thậm chí có thể là bất thường của những hình dáng từ tạo hóa.
- Kết cấu thường được giữ nguyên bề mặt xù xì, thô ráp; giữ đúng sắc độ không đồng đều và ngẫu hứng của tự nhiên.


Tranh


- Màu sắc bão hòa phai nhạt thành những sắc màu sương khói của buổi bình minh hay chạng vạng, kết hợp một chút bất thường hư vô. Màu sắc chân thực từ thế giới tự nhiên có thể thiếu hẳn tính thống nhất và sự tương phản cần có để hổ trợ nhau tạo nên sự nổi bật, nhưng chính vì mất hẳn đi tính cầu kỳ mà màu sắc với độ sáng tự nhiên đem lại một cảm giác yên bình, thanh thản cho tâm trí. Ánh sáng không được phản chiếu rực rỡ mà trái lại được khuếch tán hoặc chìm hẳn.


Kiểu dáng nguyên thủy


- Sự đơn giản đến từ chất liệu hữu cơ. Cách thức sáng tạo không cầu kỳ, không kiểu cách, bởi đằng sau sự đơn giản ấy là vẻ đẹp của sự chân thật.
- Không gian Wabi-Sabi tương ứng với tỷ lệ và góc nhìn, biệt lập, riêng tư, cô đọng, tĩnh lặng, và hướng nội, nhằm tăng sức mạnh tinh thần và chiều sâu suy tưởng. Không gian của vật thể là thước đo của không gian, nhưng chính khoảng trống lại truyển tải bản chất của vũ trụ. Đó là lý do những khoảng trống rộng và thoáng đóng một vai trò quan trọng trong kiến trúc.


Thời trang


- Sự cân bằng, hài hòa với môi trường là một nguyên lý thiết kế trong quá trình sáng tạo, phải tái hiện được sự cân bằng hữu cơ của thế giới tự nhiên. Không một công thức nào có thể ước đoán cho hệ thống của tự nhiên, bởi vạn vật chỉ tìm thấy mình trong một môi trường nhất định: một cái cây sinh trưởng cao hay thấp, thân to hay nhỏ, nhiều hay ít lá đều phụ thuộc vào điều kiện của những cây xung quanh, đá, nước, đất,...


Điêu khắc


Xuất phát từ nghệ thuật, Wabi-Sabi trở thành một phong cách sống nhằm giúp mọi người có cái nhìn đa diện về cuộc sống, rằng mọi thứ đều không hoàn hảo và vẻ đẹp đến từ những điều rất đỗi bình thường, từ đó cảm nhận được cuộc sống xung quanh thật tinh tế và toàn diện.
Triết lý Wabi-Sabi có cùng quan niệm với Thiền: loại bỏ sự huyên náo. Hiểu biết chân thật chỉ có thể chuyển giao trong tâm thức, không thể viết hay nói ra. “Người biết không nói, người nói thì không biết”. Wabi-Sabi và Thiền vượt lên cái nhìn và suy nghĩ thông thường về vạn vật. Hư vô chiếm lĩnh triết lý của Wabi-Sabi cũng như trong Thiền tông.