Biết thời
Biết được chữ Thời, đâu phải dễ gì. Thái quá là dở, mà bất cập cũng không hay. “Người trí đi quá mực trung; kẻ ngu theo không kịp mực trung…” (Trí giả quá chi, ngu giả bất cập chi). Phần đông, chỉ “biết tiến, mà không biết thối; chỉ biết giữ cho còn, mà không biết làm cho mất; chỉ biết lấy cho được mà không biết bỏ đi…” nên, hễ hành động thì chắc chắn không khỏi có điều hối hận. Biết đây, là biết tùy lúc mà biến thông cho hạp thời trúng tiết… Nếu chỉ biết khư khư một mực, dầu hay đến đâu cũng hỏng. Mạnh Tử bảo: “Sở ố chấp nhất giả, vị kỳ tặc đạo. Cứ nhất nhi phế bách”. Cái đáng ghét trong sự chấp nhất là vì nó làm hại đạo: làm được một việc mà hư cả trăm việc. Trọng hệ nhất trong đạo xử thế, là biết biến, vì “có biến mới có thông, có thông mới lâu bền được”. |